Giới Thiệu:

Cỏ tranh là một trong những loại cỏ sống rất dai, thường thì chỉ cần một mẩu nhỏ của dễ còn sót lại sẽ tiếp tục phát triển thành cây và đẻ ra rất nhiều nhánh cây con, lá dài và viền lá có lông rất bén. Người xưa, thường dùng dễ cây cỏ tranh đốt làm muối mà ít ai biết rằng phần rễ của cỏ tranh lại được dùng để làm thuốc chữa trị rất nhiều loại bệnh liên quan đến đường tiết niệu. Rễ của cỏ tranh trong Đông y được gọi là bạch mao căn, có vị cam hàn dùng giải nhiệt giúp lợi tiểu,… Loại dễ này thường được dùng dưới 2 dạng là tươi và dạng khô sắc lấy nước uống. Mỗi ngày tốt nhất nên uống 30 – 35g/ ngày đối với rễ tươi và đối với loại rễ đã qua sơ chế là 12 -20g/ngày.

Rễ tranh còn gọi là rễ cỏ tranh, Đông y gọi là bạch bao căn, có vị ngọt, tính hàn. Rễ tranh có tác dụng làm mát máu, cầm máu, thanh nhiệt, trị bứt rứt, khát nước do nội nhiệt, tiểu tiện không thông, người hay bị chảy máu cam, ho suyễn do phế nhiệt… Rễ cỏ tranh thường dùng làm thức uống giải nhiệt, làm nước tắm để tẩy độc cơ thể và có thể chữa bệnh sốt, nóng.

Mô Tả:

Cỏ tranh (bạch mao căn) có tên khoa học là Rhizoma Imperatae cylindricae. Thân rễ hình trụ, dài 30-40 cm, đường kính 0,2 – 0,4 cm. Rễ cỏ tranh màu từ trắng ngà đến vàng nhạt, có nhiều đốt, xung quanh có các lá vẩy và rễ con. Trong rễ tranh có 18% là đường (cả đường glucose và fructose), đó là lý do vì sao rễ loại cây này lại có vị ngọt; cùng với các loại acid citric, malic, tartatric, oxalic, triterpene methylethers, arundoin và cylindrin. Khi dùng làm thuốc, bạn phải cắt bỏ phần rễ nằm trên mặt đất, chỉ lấy phần rễ nằm dưới mặt đất, bổ sạch bẹ, lá, rễ con.

co tranh

Rễ tranh có tác dụng làm mát máu, cầm máu, thanh nhiệt

Bạn có thể chế biến thức uống từ rễ tranh kết hợp với mía lau, gừng, làm nên một thức uống giải nhiệt thơm ngon, hấp dẫn: Dùng mía lau (300g), rễ tranh (100g), đường phèn (50g), gừng (10g) nấu với nước, để nguội, lấy nước trong để vào ngăn mát tủ lạnh hoặc dùng với đá.

Bài thuốc từ rễ cỏ tranh:
Rễ cỏ tranh mặt ngoài màu trắng ngà hay vàng nhạt, có nhiều nếp nhăn dọc và nhiều đốt mang các lá vẩy và rễ con. Khi làm thuốc, đào lấy thân rễ, cắt bỏ phần trên cổ rễ, rửa sạch đất cát, tuốt bỏ sạch bẹ, lá và rễ con, thái nhỏ.

Trong Đông y thuốc từ rễ cỏ tranh có tên gọi là mao căn. Tùy mục đích chữa bệnh, mao căn được bào chế và có tên gọi khác nhau, cụ thể: Bạch mao căn: (rửa sạch, tẩm nước cho hơi mềm rồi cắt thành đoạn, phơi khô, sàng bỏ chất vụn) mao căn thán: Lấy những đoạn bạch mao căn, cho vào nồi sao tới màu nâu đen, phơi khô; Sinh mao căn: rễ cỏ tranh tươi rửa sạch, thái nhỏ.

Rễ cỏ tranh có vị ngọt tính hàn, đi vào các kinh tâm, phế, tỳ, vị và bàng quang. Có công năng lương huyết, chỉ huyết, thanh nhiệt, tiêu ứ huyết, lợi tiểu tiện, thanh phế vị nhiệt. Chủ trị các chứng như chảy máu cam, tiểu ra máu, bí tiểu, hỗ trợ điều trị viêm thận cấp…

Bài thuốc chữa bệnh có sử dụng mao căn:

Lợi tiểu: Bạch mao căn 30g, râu ngô 40g, xa tiền tử 25g, hoa cúc 5g, tất cả trộn đều, mỗi lần lấy 50g hãm với 0,75ml nước sôi và uống trong ngày. Dùng trong 10 ngày.
Hoặc: Sinh mao căn 50g, lá sen cạn 15g, râu ngô 10g, rau má 10g, rau diếp cá 8g. Sắc uống ngày 1 thang, chia làm 3 lần trong ngày. Dùng trong 3-5 ngày.

Hỗ trợ điều trị viêm thận cấp: Bạch mao căn 200g, nước 500ml, sắc nhỏ lửa còn lại 100 – 150ml, chia 2 – 3 lần uống, ngày 1 thang. Dùng liên tục trong 1 tháng.
Hoặc: Sinh mao căn, mã đề, kim ngân hoa, cam thảo nam, kim anh tử, đậu đen, hoàng đằng, kinh giới, cỏ mần trầu, mỗi vị 10g. Đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, uống trong ngày sau bữa ăn. Dùng trong 15 ngày.
Hỗ trợ điều trị tiểu ra máu do nhiễm trùng đường tiết niệu: Mao căn thán, gừng (đã sao cháy). Sắc với 400ml nước còn 100ml, uống trong ngày và khi thuốc còn ấm, nên uống trước bữa ăn tối. Dùng trong 7-10 ngày.
Mát gan:
Sinh mao căn (cạo sạch vỏ) 150g, bạch anh tươi 50g, thịt lợn nạc (thái lát mỏng) 150g, gia vị vừa đủ. Các vị thuốc trên cho vào nồi đun nhừ, nêm gia vị vừa đủ, Ngày ăn 1 lần. Mỗi liệu trình điều trị 10-15 ngày.
Hoặc: Sinh mao căn 200g, sắc với 700ml nước, đun to lửa cho sôi sau đó đun nhỏ lửa 7-10 phút, lọc lấy nước uống thay chè, uống trong ngày. Mỗi liệu trình điều trị 10-15 ngày.
Ngoài là vị thuốc lợi tiểu, mát gan… mao căn còn chữa chảy máu cam, hen suyễn…
Chữa chảy máu cam: Bạch mao căn 36g, chi tử 18g. Sắc với 400ml nước còn 100ml, uống nóng sau ăn hoặc trước khi ngủ. Hoặc: Sinh mao căn 80g, sắc nước uống hàng ngày, uống khi nguội sau bữa ăn. Dùng trong 7-10 ngày.
Chữa hen suyễn: Sinh mao căn 20g. Sắc uống hàng ngày, uống khi thuốc còn ấm, sau bữa ăn tối. Dùng liên tục trong 8 ngày.

Lưu ý:

Người hư hỏa, phụ nữ mang thai không nên dùng rễ cỏ tranh.

Bạn có thể xem thêm về Tác dụng của rễ cây cỏ tranh để biết thêm nhiều thông tin về cây thuốc quý bạn nhé!