Suy dinh dưỡng ở trẻ là tình trạng thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết làm ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tăng trưởng cân nặng, chiều cao cũng như sự phát triển chung của trẻ.
Theo tiêu chuẩn cân nặng/tuổi người ta chia suy dinh dưỡng làm 3 độ:
– Suy dinh dưỡng độ I: Trọng lượng còn 90% so với tuổi
– Suy dinh dưỡng độ II: Trọng lượng còn 75% so với tuổi
– Suy dinh dưỡng độ III: Trọng lượng còn dưới 60% so với tuổi.
Ở Việt Nam, tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ ở mức độ cao, theo các chuyên gia của viện dinh dưỡng quốc gia, do nguyên nhân chính là tình trạng biếng ăn của trẻ. Do đó, đối với trẻ suy dinh dưỡng cần giải quyết 02 vấn đề: tình trạng biếng ăn và thiếu hụt dinh dưỡng trầm trọng (suy dinh dưỡng) của trẻ.
1/ Vấn đề thiếu hụt năng lượng trầm trọng ở trẻ
Với thể vừa và nhẹ (độ I và độ II):
– Chế độ ăn: Cho trẻ bú mẹ theo nhu cầu, bất cứ lúc nào kể cả ban đêm, nếu mẹ thiếu hoặc mất sữa cần bổ sung các loại sữa bột công thức theo tháng tuổi, hoặc dùng sữa đậu nành(đậu tương).
Đối với trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên cho trẻ ăn bổ sung theo tháng tuổi, đảm bảo đầy đủ 4 nhóm thực phẩm: đạm, béo, bột đường, vitamin và khoáng chất nhưng số bữa ăn phải tăng lên, thức ăn phải nấu kỹ, nấu xong ăn ngay.
Tăng đậm độ năng lượng của bữa ăn bằng cách bổ sung lysin, taurin. Bên cạnh đó, để tạo ra loại sữa nguyên cung cấp nhiều năng lượng có thể pha sữa với đường và dầu thực vật.
Với trẻ suy dinh dưỡng nặng (độ III): Cần theo chỉ định của bác sỹ
Cho ăn nhiều bữa trong ngày; Tăng dần calo; Trẻ cần được ăn bổ sung theo các chế độ ăn giống như trên bình thường. Số lượng một bữa có thể ít hơn nhưng số bữa ăn nhiều hơn trẻ bình thường. Những trẻ có suy dinh dưỡng nặng kèm theo tiêu chảy hoặc viêm phổi phải đưa vào điều trị tại bệnh viện.
2/ Vấn đề biếng ăn
Tăng cường vị giác cho con
Việc cho con ăn cùng gia đình hay trang trí món ăn đẹp mắt là các cách khiến con ăn ngon miệng hơn.
+ Trẻ con là bản sao của người lớn: bạn hãy làm mẫu cho bé, đơn giản hãy múc 1 muỗng và ăn ngon lành cho bé thấy và nói với bé là: ” ngon lắm, mẹ thích món này lắm, con thử nhé”. Những lời khuyên sáo rỗng sẽ không khích lệ được bé trong thời điểm này.
Và đừng bao giờ nói với bé hoặc 1 ai đó trong gia đình hoặc 1 bé nào khác là “bé nhà tôi không thích ăn rau đâu, nó ăn vào là ói đó”, điều này sẽ ảnh hưởng đến biếng ăn rau của bé rất nghiêm trọng. Lưu ý, lúc bé ăn, các thành viên trong gia đình cũng không được nói: “nó không ăn được món đó đâu”, bé cũng sẽ biếng ăn.
Nếu bé ngậm và từ chối tất cả thức ăn, nên cho bé chơi với thức ăn trước các bữa ăn, bé nên chơi với những thức ăn bé sẽ được ăn trong bữa đó, có thể cho bé tham gia nấu ăn cùng bạn, khuyến khích bé chơi tự do, bày bừa cũng được.
Điều này tạo cho bé cảm giác an toàn với thức ăn.
Bên cạnh đó, mẹ nên cho con ăn bổ sung các thực phẩm giàu kẽm (hải sản…)
Theo các nghiên cứu của viện dinh dưỡng quốc gia Việt Nam, việc thiếu kẽm có ý nghĩa lớn đối với tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ em Việt. Thiếu kẽm dẫn tới tình trạng chán ăn chọn lọc với thịt, cá, ăn không ngon miệng. Bổ sung kẽm giúp tăng cường vị giác để trẻ thèm ăn một cách tự nhiên. Lưu ý khi bổ sung kẽm, nên cách xa thời điểm bổ sung sắt và canxi vì có thể sẽ cản trở sự hấp thu của nhau.
Tăng cường hấp thu: Trợ lực cho con từ bên trong
Nhiều trẻ được cha mẹ nhồi cho ăn rất nhiều nhưng vẫn không tăng cân thậm chí còn sụt cân. Lý do phổ biến là do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện. Các men tiêu hóa còn chưa đầy đủ khiến cho việc hấp thu các chất dinh dưỡng bị cản trở. Việc bổ sung các vitamin nhóm B lúc này là rất cần thiết. Vitamin nhóm B có tác dụng hỗ trợ quá trình sản xuất năng lượng trong cơ thể cũng như trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng trong tế bào. Vitamin nhóm B còn góp phần điều hòa tâm sinh lý, giúp chống lại những tâm trạng tiêu cực, mệt mỏi, ủ rũ và căng thẳng. Có thể nói, vitamin nhóm B đóng vai trò to lớn đối với sự phát triển của trẻ, cả về thể chất lẫn trí tuệ. Tuy nhiên, vitamin nhóm B không tồn tại nhiều trong thực phẩm tự nhiên và dễ bị phân hủy trong nước. Do đó, không dễ dàng bổ sung vitamin nhóm B cho trẻ, nhất là với trẻ biếng ăn hoặc gặp rắc rối với đường tiêu hóa. Một số loại vitamin nhóm B có vai trò quan trọng với tiêu hóa của trẻ:
- Vitamin B1 cần thiết cho việc tạo ra một loại men (enzyme) quan trọng tham gia vào quá trình chuyển hóa đường và quá trình phát triển của cơ thể. Ngoài ra, vitamin B1 kích thích sự tạo thành một loại men tham gia vào quá trình tiêu hóa thức ăn, kích thích cảm giác thèm ăn. Khi thiếu vitamin B1, trẻ thường biếng ăn, mệt mỏi, nhất là những trẻ lười ăn chất bột đường như: bột, cháo, cơm… thì cần thiết phải bổ sung vitamin B1.
- Vitamin B2 tham gia vào sự chuyển hóa thức ăn thành năng lượng bằng cách chuyển hóa chất bột, chất béo và chất đạm thông qua các loại men, giúp cơ thể tự cân bằng dinh dưỡng.
- Vitamin B6 tham gia vào men tiêu hóa dưới dạng coenzyme, đóng vai trò thiết yếu trong chuyển hóa chất đạm. chất bột đường và chất béo, đảm bảo hoạt động hệ thần kinh trung ương.
- Sau khi tình trạng dinh dưỡng được cải thiện, mẹ nên rèn con ăn theo quy tắc: Bữa ăn chỉ kéo dài 20-30 phút, không ăn vặt trong 1-2 tiếng trước bữa ăn chính và ăn vào một giờ cố định…
Ngoài ra, bạn nên dùng tảo xoắn cho con mình để kích thích thèm ăn ở trẻ. Một trong những thực phẩm được nhiều phụ huynh dùng cho con mình là tảo xoắn. Tác dụng của tảo xoắn đã được tổ chức Y tế thế giới WHO khuyên dùng cho trẻ em bị suy dinh dưỡng và biếng ăn. Bạn hoàn toàn có thể tin dùng nó nhé!
